Frank Huijben: “Voor een gezonde gebouwde omgeving kijk je tienduizend jaar vooruit”

Frank Huijben is lector Biobased Bouwen bij Avans Hogeschool en HZ University of Applied Sciences. In dit artikel geeft hij zijn visie op de stand van zaken van biobased bouwen. Hij neemt ons mee in de to do’s, waarschuwt ons voor het vooruitschuiven van problemen en geeft inzicht in zijn stip op de horizon.

Huijben vertelt dat we in potentie lekker bezig zijn. “Het kan je niet zijn ontgaan dat er al heel veel gebeurt. Een grote groep bouwers heeft biobased bouwen tenminste op het vizier. Hierbij moet ik alleen direct een kanttekening plaatsen, want hoewel men veel tijd en aandacht besteedt aan dit thema, zijn we nog te weinig bezig met of we wel echt het goede doen. In mijn ogen zijn we namelijk ook bezig met het creëren van een probleem waar we over vijftig tot honderd jaar alsnog tegenaan gaan lopen. Neem CLT. Dat is in de basis een fantastisch product. Het is redelijk toegankelijk voor de bouwsector en is in staat om betonbouw tenminste deels te vervangen. Maar strikt genomen levert CLT door de chemische toevoegingen zoals lijm aan het eind van de rit geen nieuwe bouwstoffen of nutriënten voor nieuwe houtgroei, maar chemisch afval. Het is noodzakelijk om hier meer bewustwording op te creëren.”

Huijben begrijpt dat genoemde bewustwording door de politiek gestimuleerde focus op opschalen, versnellen en productie maken achterblijft, maar benadrukt dat hier toch echt meer aandacht voor moet komen. “Wij adresseren dit probleem op verschillende plekken in de keten. Bij onze studenten, de beroepsbevolking van de toekomst, maar ook bij alle betrokken bouwpartners en beleidsmakers. We horen vaak opmerkingen als over tien jaar is hier vast een oplossing voor. Maar dan schuiven we het probleem toch vooruit?”

De wil is er, net als de drempels (over)regulering en onvoldoende kennis

“Het is de taak van ons lectoraat om bouwinnovatie op het gebied van biobased bouwen naar de samenleving te brengen. Dat doen we middels praktijkonderzoek in samenwerking met studenten, bedrijven en overheden. Hierbij richten we ons onder andere op de genoemde bewustwording. Studenten en start-ups beginnen met een clean sheet, informatie over hernieuwbaarheid en het sluiten van de kringloop wordt hier onbevooroordeeld ontvangen. Bedrijven staan doorgaans open voor de mogelijkheden, maar het is voor hen niet altijd eenvoudig om processen om te gooien. De wil is er. Variërend van een intrinsieke motivatie om goed met de natuur en de wereld om te gaan tot een politiek gedreven motivatie, maar hij is er.”

Huijben vertelt dat de vele hoepels waardoor partijen moeten springen alleen belemmerend werken. “Certificeringen en richtlijnen werpen vaak hoge drempels op voor nieuwe spelers in de markt. Ik zou het verfrissend vinden als de overheid ervoor kiest om bouwen en bijbehorende verantwoordelijkheid meer aan de markt over te laten. Wij -kennisinstellingen- zijn er om de markt vervolgens te helpen. Onder meer door vraagtekens weg te nemen. Het is aan ons om te onderzoeken hoe nieuwe materialen zich op korte en lange termijn gedragen en hoe we ze kunnen recyclen, hergebruiken of afbreken tot nieuwe bouwstoffen. Bedrijven hebben daar minder de tijd en ruimte voor. Ik ben benieuwd hoe dit vorm kan gaan krijgen.”

De stip op de horizon

“Mijn stip op de horizon is het bereiken van een gezonde en volhoudbare gebouwde omgeving. Dan is mijn missie geslaagd. Daarvoor moeten we wel verder vooruit kijken dan we nu doen. Niet naar 2030 of 2050, maar laten we zeggen tienduizend jaar vooruit. Binnen het veelgebruikte systeemdiagram van de circulaire economie hebben we het nog steeds over twee kringlopen: de biologische en de technische. In mijn ogen zouden we het over één kringloop moeten hebben. Het technische deel is namelijk geen kringloop, want het gaat daarin over materialen die niet eindeloos te recyclen zijn. Het is strikt genomen een uitstel van een lineair traject. Vroeg of laat worden plastic of aluminium uiteindelijk toch afval en hiermee zijn deze materialen niet volhoudbaar.”

Gedrag is key

De lector sluit zijn ogen niet voor de realiteit: “Wij hebben als onderzoeksinstelling de luxe om verder vooruit te kijken en ik begrijp dat bedrijven andere doelen hebben. Ze kijken hooguit een aantal jaar vooruit, tien jaar is misschien al veel. De meeste ondernemers willen nu een plan, morgen beginnen en overmorgen resultaat. Ik noemde eerder in mijn verhaal de kringloop. Van land naar pand en weer terug, dat is het ideaal. Daar is de bouwsector niet mee bezig. Daardoor zetten ze dus elke keer een tussenstap. Neem losbaakmaarheid van elementen, iets wat steeds vaker onderwerp van gesprek is. Veel materialen zijn in potentie inderdaad opnieuw te gebruiken, maar heel weinig partijen doen het al. Zoals ik aan het begin van ons gesprek benoemde: ben je dan geen probleem voor toekomstige generaties aan het creëren? Maak er eens werk van om nú -veel massaler dan we al doen- materialen uit donorgebouwen te gebruiken en leer ervan. Ook biobased materialen die al in omloop zijn. Wij bieden daarbij graag de helpende hand. Alleen een gezamenlijke inzet resulteert in een volhoudbare gebouwde omgeving. Gedrag is hierin cruciaal.”