Fysiek en geestelijk welbevinden dankzij houtbouwwoning
Foto: Marcel van der Burg
Woningen die gezonder zijn om in te leven en die beter zijn voor de wereld. Het concept Mijn Houten Huis is ontworpen volgens biologische principes en wordt gebouwd met biobased materialen.
Architect Lidewij Lenders ontwikkelde in 2015 het concept ‘Mijn Houten Huis’ om het bouwen met duurzame materialen en gezond wonen voor een grotere doelgroep bereikbaar te maken. Het plan is gebaseerd op haar in 2006 zelf ontworpen woning van biobased materialen, het houten familiehuis. Samen met architect Marije ter Steege runt zij het collectief Maatworks. “Wij streven ernaar de ecologische voetafdruk van ieder project zo klein mogelijk te houden. Dat betekent dat we materialen gebruiken die passen in de circulaire economie. We bouwen hoofdzakelijk met recyclebare en hernieuwbare grondstoffen, bijvoorbeeld hout, vlas en hennep. We gaan in ieder ontwerp uit van omgeving en (micro)klimatologische factoren, zoals zon en wind. De natuurlijke materialen die we toepassen zorgen tevens voor een gezond binnenklimaat. Wij geloven dat een gebouw op deze manier kan bijdragen aan het geestelijke en fysieke welbevinden van de gebruiker.’
Waar MAATworks deze uitgangspunten in uiteenlopende opdrachten vanaf ‘een leeg vel’ meeneemt, zijn bij het woningbouwconcept Mijn Houten Huis diverse keuzes al uitgewerkt. Dit modulaire plan voor geprefabriceerde kruislaaghouten woningen kan worden aangepast en uitgebreid met verschillende opties. MAATworks bouwt het computermodel, vervolgens worden de onderdelen CNC geprefabriceerd in de fabriek. Tenslotte wordt de woning in korte bouwtijd op de bouwplaats gemonteerd. Lidewij: “We zijn met dit concept gestart voor de particuliere markt, waarbij woonconsumenten het prettig vinden als er al keuzes zijn gemaakt, los van het feit dat er nog veel keuze- en ontwerpvrijheid binnen randvoorwaarden mogelijk is. Zo kan veel vrij worden ingedeeld rond de centrale kern voor installatietechnische leidingen, waaraan de natte functies worden gekoppeld. Ook de gevel is bijvoorbeeld geheel vrij invulbaar. Maar de conceptuele opzet maakt het voor veel woonconsumenten overzichtelijker. Bovendien heb je met een concept alle constructieve en bouwtechnische aspecten netjes opgelost en kun je ook kostentechnisch aantrekkelijker produceren en sneller bouwen. Het casco staat er normaliter binnen een week. Inmiddels tonen naast particulieren en CPO’s ook corporaties en ontwikkelaars interesse in het concept. Omdat het gaat om zeer duurzame, circulaire woningen, met een hoge mate van wooncomfort en architectonische beleving. Bovendien is de wisselwerking tussen bouwkunde en duurzame installaties zodanig dat de woning zeer efficiënt met energie en water omgaat of zelfs energie kan opleveren.”
De woning is ontworpen volgens biologische principes. Dat betekent niet alleen dat de bouwstoffen hernieuwbaar zijn, maar ook dat het ontwerp uitgaat psychologische en biologische aspecten. Bijvoorbeeld het principe dat de mens van nature naar het licht toe loopt. Hout geeft de woning een warme sfeer, een prettige akoestiek en een lekkere geur; de woning is licht, comfortabel, energiezuinig. Voeg daarbij de biobased bouwmaterialen en het feit dat deze grondstoffen tijdens hun levenscyclus CO2 opslaan, maakt dat er veel interesse is. “Toen ik 15 jaar geleden mijn eerste houten huis bouwde, hoorde je nog van woonconsumenten de opmerking dat zij niet in een ‘sauna’ wilden wonen. Inmiddels is de mindset volkomen veranderd. Houten woningen zijn zeer geliefd. Aan de verkoopprijzen van bestaande woningen zie je die waardering ook. En we kunnen volop in hout bouwen, want er is voldoende productiehout beschikbaar in de Europese bossen.”
Dat Mijn Houten Huis goed loopt, wil niet zeggen dat de architecten willen en kunnen opboksen tegen de grotere aanbieders van woningconcept. Lidewij: “Ons doel is de bouw verduurzamen en houtbouw daarbij versnellen. Daarom delen wij de kennis van ons woningconcept met onder andere enkele grote bouwers. Zo dragen wij eraan bij dat er in Nederland op grote schaal duurzame en circulaire woningen verrijzen. Daarnaast kunnen wij onze architectonische ambities kwijt in onze conceptwoning. De ruimtelijkheid en de meubelmakerkwaliteit van het interieur geven dit concept een meerwaarde ten opzichte van de grootschalige woningconcepten. Doordat wij een groot deel van de engineering zelf in de hand hebben en ons 3D-model uitvoeren met vaste partners, worden de wensen van de opdrachtgever tot op de millimeter nauwkeurig gerealiseerd.”
“Zo hebben wij in Nijmegen een blokje woningen voor een CPO-collectief gemaakt, waarbij sommige woningen twee lagen met een vide hebben en andere twee lagen met een zolderverdieping. In Amsterdam-Noord is recent een woning opgeleverd waarbij de opdrachtgever - een kunstenaar/meubelontwerper - zijn eigen stalen trappen heeft gemaakt. De trapgaten waren in de conceptwoning makkelijk aan te passen. Zolang je de constructie met stabiliteitswanden overeind houdt, kan er veel. De vloeren zijn met 12 cm dikte + dekvloer behoorlijk compact in vergelijking met andere bouwsystemen.”
Het project in Nijmegen
Lidewij besluit: “Mijn droom is een maatschappij waar we in harmonie met de natuur leven en bouwen. Een wereld met een overvloed aan grondstoffen, schone lucht en biodiversiteit; waarin alle materialen uiteindelijk afbreekbaar zijn. Het is dan vanzelfsprekend dat we wonen in gezonde woningen. De natuur doet het ons voor in cirkels van ‘groei, verval, voedsel, groei’. Laten we dat als voorbeeld nemen en ons economische systeem hierin integreren. Het woonconcept Mijn Houten Huis is een eerste stap. Het is mooi dat het vele partijen inspireert zodat we op grote en op kleine schaal samen de volgende stappen kunnen gaan zetten.”