TNO draagt op verschillende manieren bij aan optimalisatie CLT

De markt voor biobased bouwen is volop in beweging. Biobased bouwmaterialen zoals hout worden steeds vaker in plaats van het traditionele staal of beton ingezet. Maar er is onzekerheid bij marktpartijen en investeringen blijven achter. TNO - de Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek- werkt aan kennisontwikkeling en innovaties om de volle potentie van biobased bouwen te benutten. We spreken business developer Ron Oorschot.

“De reden dat biobased materialen steeds vaker in plaats van staal of beton worden ingezet, is de komst van dragende delen zoals cross laminated timber (CLT). Dat zorgt voor een belangrijke ontwikkeling in de toepassing van hout, dat tot nu toe vooral toegepast werd in houtskeletbouw, kozijnen, deuren en daken. De eerste pioniers leveren inmiddels hun gebouwen op in Nederland, gemaakt met CLT.”

Optimaal inzetten van HSB en CLT

“CLT wordt in toenemende mate gebruikt als constructief materiaal in grondgebonden woningen en bij gestapelde bouw.  Waar wij ons -in samenwerking met veel bedrijven waaronder Treetek, De Nijs, Startblock en Urban Climate Architects- momenteel mee bezig houden, is hoe we houtskeletbouw en CLT zo optimaal mogelijk in kunnen zetten. Nee, TNO is geen bouwer, maar we proberen dit wel aan te jagen en te onderbouwen met technische kennis.!” Volgens Ron Oorschot gebruiken we op dit moment teveel hout in constructies; dit zou wel eens een overdimensionering van twintig tot dertig procent kunnen zijn. Dat is volgens hem het directe gevolg van de industriële revolutie. “Voor deze revolutie was hout ons belangrijkste bouwmateriaal, na de revolutie werd dat in toenemende mate  steenachtige materialen en staal. Dat heeft tot gevolg dat de ontwikkeling van houtbouw in ons land is achtergebleven. We bouwen op dit moment dus op aangeven van toeleveranciers en op basis van Europese wetgeving die geen garantie geeft dat CLT in de Nederlandse context optimaal wordt toegepast. Zo wordt bijvoorbeeld verondersteld dat hout met bepaalde hoeveelheid noesten substantieel minder sterk is dan hout zonder noesten, terwijl dat in die mate niet het geval hoeft te zijn. Hout wordt dus niet optimaal toegepast gegeven de sterkte die het heeft. Wij zitten daar bovenop.”

CLT van herwonnen materiaal

Eind oktober 2022 organiseerde Blue City in Rotterdam een hackaton. De opdracht? Creëer CLT gemaakt van pallets. De groep deelnemers -waaronder TNO- is erin geslaagd om binnen drie maanden een bouwwerk te realiseren dat is gemaakt van circulair kruislaaghout. De deelnemers hebben 110 pallets uit elkaar gehaald, gevingerlast en kruislings verlijmd. Urban Climate Architects ontwierp voor dit project het bouwwerk. Deze zogenaamde folly is een niet-functioneel bouwwerk met een display waarop het proces van pallet tot de folly wordt getoond. Ron Oorschot: “We presenteren de folly ook op de Houtbouwbeurs die in mei plaatsvindt. We werken met de partners aan bredere toepassing van CLT, zowel van virgin als van circulair grondstof”

Virgin materialen zwaaien de scepter

TNO doet diverse onderzoeken met en naar hout. De resultaten m.b.t. de sterkte zijn positiever dan uit de voorgeschreven classificeringen volgt. “Daar zit voor ons de crux. We moeten naar optimaal gebruik van materiaal, waarbij we zowel virgin als hergebruikt hout inzetten. Voor dat laatste gelden nu nog geen regels. De Nederlandse bouweconomie heeft tot op heden gedraaid op gebruik van virgin materialen. Dat maakt de weg naar toepassing van circulair hout tot een hobbelige. De betonindustrie maakt dezelfde worsteling door. Hoe bepaal je de sterkte van hergebruikte betonnen liggers? Wat is de eigenschap van herwonnen cement? Deze vragen spelen ook volop in houtbouw. Dé reden voor TNO om mee te doen aan eerder genoemde hackaton.”

Bloopers voorkomen

“Feit is dat houtbouw ook vraagt om een andere kijk op de gebouwschil. De risico’s in houtbouw zijn anders dan de risico’s in projecten waarin steenachtige materialen wordt gebruikt. Wanneer je dezelfde detailleringen gebruikt, ligt degradatie op de loer, want vocht is de grootste vijand van hout. Je moet als houtbouwer dus met andere ogen naar de gebouwschil kijken. Dit onderwerp nemen we ook mee in onze sessies op de beurs. We delen onze onderzoeksresultaten waar mogelijk, zodat we ernstige schades in gebouwen met biobased materialen voorkomen en hiermee bijdragen aan een positief imago van deze materialen. Want dat verdienen ze.”

Ontmoet het team van TNO op stand 1.A110 op HOUTBOUW en bezoek de TNO-kennissessie op donderdagochtend 25 mei.